شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار کسب‌وکارها مبتنی بر اقتصاد مقاومتی با رویکرد فراترکیب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترا، گروه مدیریت بازرگانی، دانشکده علوم انسانی، واحد تربت حیدریه، دانشگاه آزاد اسلامی، خراسان رضوی، ایران.

2 کارشناسی ارشد، گروه مدیریت کارآفرینی، دانشکده کارآفرینی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه ریاضی، مرکز آموزش عالی کاشمر، خراسان رضوی، ایران.

چکیده

پیچیدگی‌های حاکم بر اقتصاد کشور و فشارهای روزافزون خارجی، تغییراتی را در سیاست‌های اقتصادی کشور طلب می‌کند تا بتوان علاوه بر فائق آمدن بر فشارهای خارجی، موجبات رشد و توسعه کشور را نیز فراهم ‌آورد. همچنین در اسناد بالادستی و فرمایشات مقام معظم رهبری، راهبرد اقتصاد مقاومتی به‌عنوان راهکار توسعه پایدار کسب‌وکارها مورد تأکید می­باشد. براین‌اساس، هدف این پژوهش شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه کسب‌وکارها مبتنی بر اقتصاد مقاومتی می‌باشد. برای این منظور، از روش شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار کسب‌وکارها مبتنی بر اقتصاد مقاومتی با رویکرد فراترکیب بهره گرفته شده است. این پژوهش با مرور سیستماتیک به بررسی متون پرداخته است و  تعداد 190 متن علمی معتبر در زمینه موضوعی، در بازه سال‌های 1393-1403  شناسایی و استخراج گردید و تعداد 43 عنوان پژوهشی مورد استفاده قرار گرفت. پس از مطالعه و استخراج متن، کدهای کلیدی با نرم‌افزار Atlas.ti، استخراج و خوشه‌بندی‌ گردید و در قالب مفهوم و مؤلفه‌ها تنظیم شدند.
بر اساس نتایج پژوهش، عوامل مؤثر بر توسعه پایدار کسب‌وکارها مبتنی بر اقتصاد مقاومتی در 14 مقوله، 49 دسته مفهوم و 290 کد متمایز استخراج و طبقه‌بندی شدند. این مقوله‌ها عبارت‌اند از سیاست‌ها و قوانین، عوامل فرهنگی، عوامل سازمانی، عوامل محیط کسب‌وکار، اقدامات و حمایت‌های دولت، عوامل اقتصادی، عوامل مرتبط با شرکت و محصول، کارآفرینی، ویژگی‌های اقتصاد مقاومتی، تکنولوژی و زیرساخت، عوامل رقابتی، عوامل شخصی، عوامل روانی، عوامل جمعیت‌شناختی می باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An analysis of the factors affecting Business Development based on the Economic Resiliency Doctrine: A Meta-Synthesis Approach

نویسندگان [English]

  • Seyed Rasoul Hoseini 1
  • Mostafa Masoumi 2
  • Fatemeh Ghomanjani 3
1 Ph.D., Department of Business Management, Faculty of Humanities, Torbat Heydarieh Branch, Islamic Azad University, Khorasan Razavi, Iran.
2 M.A., Department of Entrepreneurship Management, Faculty of Entrepreneurship, University of Tehran, Tehran, Iran.
3 Assistant Professor, Department of Mathematics, Kashmir Higher Education Center, Kashmar, Khorasan Razavi, Iran.
چکیده [English]

The complexities inherent in the Iranian economy and increasing external pressures necessitate changes in the country's economic policies in order to initially, increase the ability of the country to withstand external pressures, and thereafter to foster growth, progress, and development over the longer-term horizon. The country's policies, upstream documents, and the directives of the Supreme Leader emphasize the necessity of moving towards a strategy economy resiliency as a solution for the development of sustainable businesses. Therefore, the aim of this research is to identify the factors influencing the development of businesses based on the economic resiliency doctrine. To achieve this goal, we utilized the Meta-synthesis approach to identify the factors influencing the development. This research conducted a systematic review of relevant texts, identifying and extracting 190 valid scientific texts and 43 research articles published during the 2014-2024 period. Thereafter, the Meta-Synthesis approach was employed to analyze the content of these texts. Subsequently, key codes were identified, clustered, and organized into concepts and components using Atlas.ti software.
Finally, the factors influencing the development of businesses based on the Economic Resiliency Doctrine were extracted and classified into 14 themes, 49 concept categories, and 290 distinct codes. These themes include: policies and laws, cultural factors, organizational factors, business environment factors, government initiatives and support, economic factors, company and product-related factors, entrepreneurship, characteristics of a resilient economy, technology and infrastructure, competitive factors, personal factors, psychological factors, and socio-demographic factors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resilient economy
  • Business
  • Meta-synthesis Method
  • Defense economy
آذرلی، آرمان و کهیاری حقیقت، امین. (1400). ارائه الگوی هوشمندی راهبردی کسب‌وکارهای نوپا همسو با اقتصاد مقاومتی. فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، دوره 6، شماره 19، ص 121-147
آقاجانی گلسفید، فاطمه؛ چیرانی، ابراهیم؛ دل افروز، نرگس و آزاده دل، محمدرضا. (1401). طراحی مدلی جهت تبیین عوامل مؤثر بر نگرش و قصد خرید مصرف کنندگان محصولات ایرانی با تأکید برسیاست های ابلاغی اقتصاد مقاومتی. مطالعات راهبردی بسیج، 25(95)، 75-121.
احسانی، مریم؛ شکوهی، زینب و فرج زاده، زکریا. (1400). اولویت‌بندی سیاست‌های اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی ایران. اقتصاد کشاورزی و توسعه29(3)، 1-20.
احمدزاده شهرودی، حسین؛ جمشیدیان، هادی و شاه محمدی، محمد. (1401). تبیین اقتصاد مقاومتی با بهره‌گیری از الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت. فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 7(23)، 101-117.
احمدی بنی، رسول؛ عطریان، فرامرز و غمامی، سید محمد مهدی. (1398). بررسی اقتصاد مقاومتی در پرتو اصل آزادی کسب‌وکار. فصلنامه دانش حقوق عمومی، 8(23)، 107-128.
ارشدی، وحید؛ نوبخت، جواد؛ اسماعیل‌پور ثانی، رضا و سید حسین‌زاده یزدی، سعید. (1400). فراتحلیل مطالعات اقتصاد مقاومتی در ایران: شناسایی عوامل مؤثر بر استحکام ساخت درونی سازمان برابر تکانه‌ها. مطالعات اقتصاد اسلامی، 14(1)، 127-169.
اسدی، علی. (1393). نظام اقتصاد اسلامی الگویی کامل برای اقتصاد مقاومتی. سیاست‌های راهبردی و کلان، 2(5)، 25-39.
امیری، حسین و بارانی بیرانوند، معصومه. (1396). بررسی محیط کسب‌وکار در چارچوب اقتصاد مقاومتی: مطالعه موردی کشورهای حوزه سند چشم‌انداز. پژوهش های اقتصاد مقاومتی، 2(4)، 107-130.
بیگی، وحید؛ ابویی اردکان، محمد؛ مقیمی، سیدمحمد و نوبخت، محمد باقر. (1402). طراحی مدل حکمرانی شرکت‌های دولتی در چارچوب سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. مدیریت دولتی، 15(1)، 12-40.
ثنائی پور، هادی. (1398). توسعه ی کارآفرینی در چارچوب گفتمان اقتصاد مقاومتی: رویکردی فراترکیب. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 7(14)، 42-77.
حبیبی، آرش (۱۴۰۰). روش پژوهش پیشرفته. تهران: نارون دانش.
حکمت پور، مریم؛ صالحی امیری، سیدرضا؛ عرب مازار، عباس؛ قیومی، عباسعلی و رضایی، علی اکبر. (1399). طراحی الگوی به‌کارگیری ظرفیت صنایع فرهنگی در اقتصاد مقاومتی. معرفت اقتصاد اسلامی، دوره 12، شماره 23، ص 151-172.
خزائیل، حمید و رنجبر فلاح، محمدرضا. (1396). بررسی نقش اقتصاد مقاومتی در صنعت دفاعی با تأکید بر توسعه فناوری.  فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 2(3)، 59-77.
رستگار، عباسعلی؛ موسوی داودی، سیدمهدی؛ همتی، امین و رئوفی، مصطفی. (1400). تحلیل بهره‌وری نیروی انسانی در بخش صنعت با رویکرد اقتصاد مقاومتی (موردمطالعه: شهرک صنعتی سمنان). مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 5(17)، 7-34.  
رنجبر فلاح، محمدرضا و فتاحی، حمیدرضا. (1399). نقش کسب‌وکارهای نوپا در اقتصاد مقاومتی و دفاع اقتصادی. فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 5(15)، 105-122.
رنجبر فلاح، محمدرضا و فتاحی، حمیدرضا. (1403). راهکارهای توسعه سرمایه‌گذاری درکسب‌وکارهای نوپا در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی و دفاع اقتصادی. دانش سرمایه‌گذاری، 13(49)، 171-188.
سیف، اله مراد؛ فرزین، محمدرضا و رشیدی اقدم، محمود. (1399). راهبردهای بهبود محیط کسب‌و‌کار مؤثر بر توسعه سرمایه‌گذاری با تأکید بر اقتصاد‌مقاومتی.مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، 4(14)، 7-30.
شیخی ده آبادی، مجتبی؛ رجایی رامشه، محمدکاظم و امامی میبدی، ابوالفضل. (1400). معیارها و شاخص‌های تولید در اقتصاد مقاومتی جهت سنجش تولید. مطالعات اقتصاد اسلامی، 14(27)، 309-340.
صادقی شریف، سید جلال؛ طالبی، محمد؛ عالم تبریز، اکبر و کاتوزیان، محمدرضا. (1398). تحلیل تاب‌آوری اقتصادی بانکداری ایران در چهارچوب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. اقتصاد اسلامی، 19(73)،  183-215.
عاقلی، لطفعلی و عزتی، مرتضی. (1398). بررسی عملکرد ایران در باره ابعاد نه گانه‌ی اقتصاد مقاومتی در مقایسه با شاخص‌های متناظر در کشورهای منتخب مِنا و اکو.سیاست‌های راهبردی و کلان، 6 (ویژه نامه سال 1397)، 710-729.
عالی‌پور، علیرضا و عنایتی، ترانه. (1399). طراحی مدل آینده بازار کار در افق 1404 با رویکرد مدیریت جهادی و اقتصاد مقاومتی. فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 5(18)، 135-158.  
عباس آبادعربی، احسان؛ بابائیان پور، مرضیه و فکری، رکسانا. (1393). مدل مفهومی اقتصاد مقاومتی با تأکید بر الگوی چابکی سازمان‌ها. راهبرد، 23(71)، 79-100.
غفاری فرد، محمد و علمدار، غلام عباس. (1401). بررسی آثار اقتصادی مولفه‌های اقتصاد مقاومتی در استان‌های مختلف ایران. مطالعات اقتصاد اسلامی، 14(2)، 603-636.
فراهانی فرد، سعید و غفاری، مجتبی. (1395). تبیین رویکرد جهادی در اقتصاد مقاومتی از دیدگاه رهبر معظم انقلاب. پژوهش های اقتصاد مقاومتی، 1(2)، 9-36.
فرد، ملیکا؛ کاباران زاد قدیم، محمد رضا و حقیقت منفرد، جلال. (1400). طراحی مدل توسعه کارآفرینی دیجیتال درشرکت‌های دانش‌بنیان کوچک و متوسط با تأکید بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی. مطالعات راهبردی بسیج، 24(90)، 103-140.
فشاری، مجید و پورغفار، جواد. (1393). بررسی و تبیین الگوی اقتصاد مقاومتی در اقتصاد ایران. مجله اقتصادی (دوماهنامه بررسی مسائل و سیاستهای اقتصادی)، 14(5 و 6)، ۲۹-۴۰.
فلاح، محمدرضا؛ لسانی، سیدحسام الدین و اسماعیل زاده، فاطمه. (1401). بررسی پیش شرط های اجرای موفق اقتصاد مقاومتی صنعت نفت. اقتصاد و بانکداری اسلامی، 11(40)، 239-266.
فلاح حقیقی، نگین؛ حاجی حسینی، حجت اله؛ رمضانپور نرگسی، قاسم و داوری، علی. (1396). شناسایی و تحلیل عوامل اثرگذار بر توسعه کارآفرینی در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات. فصلنامه مدیریت توسعه فناوری، 5(1)، 65-92.
(حبیبی، 1400).کاران، 1398).نی. ان است (تفاده از آن در امر مهم و برنامه های توسعه ای در کشور ایران و ضرورت رشد سریع و هم نوا شد
فیضیان، داریوش و رنجبریان، رسول. (1399). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی. پژوهش های کاربردی در مدیریت و حسابداری، 5(18)، 45-58.
قاسمی، علی؛ رجایی رامشه،سید محمدکاظم. (1399). مولفه ها، معیارها و شاخص‌های مردم‌محوری در اقتصاد مقاومتی، ماهنامه معرفت، 29(272)، 61-69. 
قویدل سدهی، الهه؛ فراهانی فرد، سعید و محمدی نسب، مهدی. (1398). آثار رویکرد الگوی اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی. سیاست‌های راهبردی و کلان، 6 (ویژه نامه سال 1397)، 790-807.
کامفیروزی، محمدحسن؛ بنیادی‌نائینی، علی و موسوی‌لقمان، سیده‌اشرف. (1394). بررسی نقش عوامل در اقتصاد بدون نفت در الگوی اقتصاد مقاومتی.اقتصاد اسلامی، 13(53)، 59-87.
کردحیدری، راحیل؛ منصوری مؤید، فرشته و خدادادحسینی، سید حمید. (1398). فراترکیب عوامل مؤثر بر توسعه کسب‌وکارهای فناورانه نوپا در اکوسیستم کارآفرینی. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی، 12(1)، 141-160.
کشتی‌آرای، نرگس؛ عمادزاده، مصطفی و یزدانی، ابوالفضل. (1397). جامعه‌شناسی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی برای طراحی در برنامه درسی آموزش‌وپرورش ایران. مطالعات جامعه‌شناسی، 11(40)، 85-99.
کیان مهر، الهام؛ سرمدسعیدی، سهیل و قاسمی، بهروز. (1399). شناسایی ‌مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی ‌مؤثر بر بازاریابی استراتژیک در صنعت هتلداری. مدیریت کسب‌وکار، 12(46)، 182-200
گرمرودی ثابت، مولود. (1396). نقش کارآفرینی در اقتصاد مقاومتی. مطالعات مدیریت و حسابداری، 2(5)، 45-57.
گلی، یحیی؛ فلاحتی، علی و الماسی، مجتبی. (1397). عوامل مؤثر بر صادرات صنعتی ایران در راستای اقتصاد مقاومتی. مطالعات راهبردی بسیج، 21(80)، 115-134.  
لطفی، اکبر؛ کاتبی، یلدا و دنیوی، علی. (1396). شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق اقتصاد مقاومتی در بخش صنعت استان آذربایجان غربی. چهاردهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی صنایع، تهران.
محسنی زنوزی، سید جمال الدین و صادق وند، بهزاد. (1396). تأثیر شاخص‌های منتخب اقتصاد مقاومتی بر رشد اقتصادی ایران. اقتصاد اسلامی، 17(67)، 39-63.
ملکی، مقداد؛ ضیاء الدینی، محمد و هادوی نژاد، مصطفی. (1398). کاوش الگوی کارآفرینی دانش‌بنیان در چارچوب مفهومی اقتصاد مقاومتی. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 7(14)، 313-339.
منظم قلعه جوقی، ساناز؛ حسینی دانا، حمیدرضا و محمدی، افشین. (1402). تحلیل استراتژیک گفتمان‌سازی اقتصاد مقاومتی با تأکید بر نقش شبکه‌های اجتماعی نوین. بررسی مسائل اجتماعی ایران، 13(2)، 229-248.
موسی لارنصرآبادی، ابوالفضل و هاشمی دیزج، عبدالرحیم. (1400). عوامل مؤثر بر به‌کارگیری شاخص‌های اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی ایران. کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در پژوهش های مدیریت، اقتصاد و حسابداری، اصفهان.
هاشمی خواه، زینب و افشانی، سید علیرضا. (1400). بازنمایی مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در تبلیغات بازرگانی استان فارس. فصلنامه علمی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 9(4)، 53-77.
هاشمی‌نسب، محمدحسین؛ غفاری، رحمان؛ جعفری صمیمی، احمد و آقاجانی، حسنعلی. (1401). مدلسازی عوامل مؤثر بر اثر بخشی آموزشی توسعه کسب‌وکارهای صادراتی استان مازندران از منظر پیچدگی اقتصادی با روش فراترکیب. پژوهش‌های برنامه‌ریزی درسی و آموزشی، 12(2)، 157-166.
هامونی، زیبا. (1401). تاثیر اقتصاد مقاومتی در بحران کرونا. ششمین همایش بین‌المللی دانش و فناوری هزاره سوم اقتصاد، مدیریت و حسابداری ایران، تهران.
هداوند، داود؛ نادری، نادر؛ رضایی؛ بیژن. (1401). طراحی مدل توسعه کسب‌وکارهای کوچک و متوسط با تأکید بر نقش اقتصاد مقاومتی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب‌وکارهای بین‌المللی، 5(4)، 137-158.
یوسفی، مجید و موسوی‌نژاد، مصطفی. (1398). مقاله پژوهشی: نقش و جایگاه رشد اقتصادی در الگوی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران. مطالعات دفاعی استراتژیک، 17(78)، 179-202.
 
Afkandeh, Negar. (2016). Exchange Development: Preparing the Grounds for Achievement of Resistance Economy. Marketing and Branding Research 3(2016) 130-136.
Asadi, A., Maleki Shahrivar, M., & Esmaili, S. M. (2018). Passing Through Sanctions By Resistive Economy. International Journal of Resistive Economics6(3), 33-49.
Caputo, A,. Massimiliano, M. P., Giuseppe, V,. Vincenzo, Z. (2017). Conflict Management and Negotiation in Family Business Succession: Critical Literature Review and research agenda, Paper presented at the European Academy of Management Annual Conference 2017 in Glasgow, 21-24 June 2017.
Dana, T. (2020). Localising the Economy as a Resistance Response: A Contribution to the “Resistance Economy” Debate in the Occupied Palestinian Territories. Journal of Peacebuilding & Development, 15(2), 192-204.
Esmaeili, I. (2021). Resistive Economics with an Emphasis on Islamic Teachings. Journal of Resistive Economics (OAJRE), 9(2), 30-40.
Ginting, S., Mei, P., Fitriana, N. & Muda, I. (2019). Analysis of Boiler Operation Workload in Salted Fish Small Medium Enterprises (SMEs). In IOP Conference Series: Materials Science and Engineering. 505 (1), p. 012151.
Khajouei Nasab Karani, M. R. (2018). Women’s entrepreneurship and its development solutions. Third International Conference on Accounting, Business Management and Innovation.
Kitsos, T., Grabner, S. M., & Carrascal-Incera, A. (2023). Industrial embeddedness and regional economic resistance in Europe. Economic Geography, 99(3), 227-252.‏
McKinley, E. (2023). A Blue Economy for Whom?: Linking Marine Social Sciences with Blue Economy Discourse. In Blue Economy Routledge, 15(1), 13-25.
Nita, H. P., & Suyana, U. M. (2021). Determinants Of Business Resistance And Sustainability In The Time Of Covid-19 In Kedonganan Village, Badung Regency Of Indonesia.‏ Eurasia: Economics & Business, 12(54), 23-33.
Oudah, Mohammad Jabeen, Fauzia and Christopher Dixon(2018). Determinants Linked to Family Business Sustainability in the UAE: An AHP Approach Sustainability 2018, 10, 246.
Sandelowski, M. and Barros, J. (2007). Handbook for Synthesizing Qualitative Research. Springer publishing company Inc, 1-311.
Sarkodie, S. A., & Strezov, V. (2019). Effect of foreign direct investments, economic development and energy consumption on greenhouse gas emissions in developing countries. Science of the Total Environment, 646, 862-871.
Wang, Blair & Schlagwein, Daniel & Cecez-Kecmanovic, Dubravka & Cahalane, Michael. (2019). Digital Nomadism and the Market Economy: Resistance and Compliance. Fortieth International Conference on Information Systems (ICIS), Munich, Germany, 1-9.