سرریز فناوری از محل سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ارتباط آن با مبادی ورود با تاکید بر شرایط تحریمی کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 دکترا، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

امروزه بسیاری از کشورهای جهان به واسطه عدم تکافوی منابع داخلی برای سرمایه گذاری، تمایل شدیدی به جذب سرمایه های خارجی پیدا کرده اند. در این میان تأمین مالی طرح های اقتصادی از طرق مختلفی از جمله بدهی های خارجی، استفاده از پس اندازهای داخلی، جذب سرمایه خارجی و ... امکان پذیر است و لیکن ضرورت مشارکت سرمایه گذار در فعالیت اقتصادی ایجادی و شراکت در سود و زیان حاصله، سرمایه گذاری مستقیم خارجی را به عنوان بدیلی منحصر به فرد در این حوزه متمایز می سازد.
در این مطالعه به بررسی ارتباط بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی فناورانه در ایران و ارتباط آن با مبادی دوگانه ورود آن از کشورهای منطقه و دارای روابط دوستانه (بلوک 1) و کشورهای توسعه یافته غربی و هم پیمانان آنها (بلوک 2)، در شرایط تحریمی کشور طی سالهای 1372 تا 1401 پرداخته شده است. این مطالعه با استفاده از مدل خو رگرسیون برداری بیزین(BVAR) انجام گرفته است.
مطابق با نتایج به دست آمده، شاخص توسعه انسانی ایران رابطه مثبتی با ورود فناوری از محل سرمایه گذاری مستقیم خارجی داشته که این یافته مؤید تأثیر مهم سرمایه گذاری آموزشی بر ورود این شکل از سرمایه گذاری مستقیم خارجی است. همچنین اختلاف ساختاری و ماهوی بین سرمایه گذاری مستقیم خارجی از مبدأ دو بلوک به لحاظ سطح فناوری مشهود است و از این رو تأثیر تحریم ها در کوتاه مدت بر ورود فناوری از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی از مبدأ کشورهای بلوک 2، بیشتر از این نوع سرمایه گذاری از مبدأ کشورهای بلوک 1 است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Technology Spillover from Foreign Direct Investment and its relation with the Point of Origin of the Technology; with an Emphasis on Sanction Conditions

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Asghar Mousavi 1
  • Reza Mohseni 2
  • Yavar Dashtbani 3
1 Ph.D. Candidate, Department of Economics, Faculty of Strategic Management, Supreme National Defense University, Tehran, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Economics, Faculty of Economics and Political science,, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran.
3 Ph.D., Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Currently many countries around the world attempt to attract foreign capital in order to overcome the lack of internal resources for investment. There are various methods for financing projects which include taking on foreign debts, drawing on domestic savings, attracting foreign investment, etc. However, the characteristic that distinguishes foreign direct investment as a unique alternative in this field is the investor’s participation in the economic activity and sharing in the resulting profits and capital losses.
This study examines the relationship between foreign direct technological investment in Iran with the point origin of the investment: the first block comprising of regional countries with friendly relations (Block 1), and the second block comprising of developed western countries and their allies (Block 2) during the years 1993 to 2022, with particular attention to the conditions imposed by sanctions. This study was based on the Bayesian Vector Autoregression (BVAR) model. According to the obtained results, Iran's human development index (HDI) has a positive relationship with the technology spillover from foreign direct investment, which confirms the important impact of educational investment on the point of origin of this form of foreign direct investment. Moreover, the structural and substantive difference between the foreign direct investment emanating from the two Blocks is evident in terms of technology level, and therefore the impact of sanctions in the short term on technology spillover by foreign direct investment from Block2 countries is greater than that of this form of investment from Block1 countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foreign Direct Investment
  • Technology Spillover
  • Human Development Index (HDI)
  • Sanction

مراجع

جعفری فشارکی، نگار؛ معمارنژاد، عباس؛ حسینی، شمس الدین و هژبر کیانی کامبیز. (1401). نقش توسعه یافتگی کشورها در اثرگذاری شاخص های بهبود فضای کسب و کار بر جریان سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی.بررسی‌های بازرگانی، 20(16)، 44-27.
شاه آبادی، ابوالفضل و سجادی، حسن. (1390). منابع انتقال فناوری و رشد اقتصادی ایران. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، 19(59)، 52-33.
صارمی، محمدصادق و ذاکری امیر. (1398). سیاست های هدایت سرمایه گذاری مستقیم خارجی برای توسعه فناوری. ویژه نامه جامع سیاست علم، فناوری و نوآوری، ص 410-394.
علیزاده، محمد؛ بابایی، مجید؛ جعفری، محمد و خدایی، مهدی. (1393). اثر متقابل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و رشد اقتصادی درکشورهای عضو ۸D(مدل معادلات همزمان). فصلنامه سیاست های مالی واقتصادی، 2(6)، 104-87.
فدائی، مهدی و درخشان مرتضی. (1394). تحلیل اثرات کوتاه مدت و بلندمدت تحریم های اقتصادی بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، 5(18)، 132-113.
فرزین، محمدرضا؛ اشرفی، یکتا و فهیمی فر، فاطمه. (1391). بررسی اثر سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی، تلفیق روش های سیستم دینامیک و اقتصادسنجی. فصلنامه پژوهشها و سیاستهای اقتصادی، 20(61)، 62-29.
محمدی نوده، عادل؛ حسنوند، داریوش و آسایش، حمید. (1399). بررسی نقش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بر رشد اقتصادی کشور در بخش های مختلف اقتصادی. پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 20(2)، ۱۲۱-۱۴۴.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی. (1399). الزامات جذب بهینه سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران با بهره گیری از تجربه کشورهای موفق. معاونت پژوهشهای اقتصادی، کد موضوعی220 ، شماره مسلسل 1.
مطیعی، محسن. (1390). تأثیر سرریز‌های سرمایه ‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بر نوآوری در کشورهای در حال توسعه. پژوهش های رشد و توسعه اقتصادی، دوره 1، شماره 2، ص 69-41.
میرترابی، سعید (1393). شرکتهای چندملیتی نوظهور و توسعه جنوب، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی. 10(28)، 33-7.
هژبر کیانی، کامبیز و سبزی، کیومرث. (1385). تخمین تابع عرضه سرمایه گذاری مستقیم خارجی در ایران. مجله پژوهشنامه اقتصادی، 6(22)، 204 - 161.
 
Akramirad, Seyed Mohammadali., Tabaiezade Fesharaki, Hamid & Fathi Zadollah. (2022). The Role of FDI Attraction Determinants with an Approach to Technology Transfer in Iran, Journal of Money and Economy 17(2), 247-274 .
Branstetter, Lee. (2004) Is foreign direct investment a channel of knowledge spillovers? Evidence from Japan's FDI in the United States, Journal of International Economics, 68(2), 325-344.
Gheribi, Sara & Voytovych, Nataliya. (2018). Prospects of foreign direct investments in technology transfer. Economic and Environmental Studies. 18(1), 551-576.
Griliches, Zvi. (1988).  Productivity Puzzles and R&D: Another Nonexplanation. Journal of Economic Perspectives, 2 (4), 9-21.
Ghoochkanloo, Saeedeh. (2015). FDI, Efficient Technology Transfer Strategy in Countries (Iran Case Study), International Association for Management of Technology IAMOT ,Conference Proceedings, https://www.researchgate.net/publication/279955322.
Helpman, Elhanan. (2008). Foreign Trade and Investment: Firm-level Perspectives, Economica, 81(321), 1-14.
Hun, Kim. (2011). Coercive Assets? Foreign Direct Investments and the Use of Economic Sanctions, EAI Asia Security Initiative, Working Paper13.
Iwasaki, Ichiro. & Tokunaga, Masahiro. (2016).Technology transfer and spillovers from FDI in transition economies: A meta-analysis, Journal of Comparative Economics, 44(4) 1086-1114.
Konstandina, M.S.& Gachino, G.G. (2020). International technology transfer: evidence on foreign direct investment in Albania, Journal of Economic Studies, 47(2). 286-306. 
Manyuchi, Albert Edgar. (2016). Foreign Direct Investment and the Transfer of Technologies to Angola’s Energy Sector,  Africa Spectrum, 51(1), 55–83.
Mirkina, I. (2018). FDI and sanctions: An empirical analysis of short- and long-run effects , European Journal of Political Economy, 32(1), 5–28.
Isaac, (2016). Political Risk Management on international Construction Projects, minor dissertation presented to the Department of Construction Economics and Management in partial fulfilment of the requirements for the degree MSc in Project Management.University of Cape Town.
فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار
دوره 8، شماره 30
اسفند 1402
صفحه 73-91

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار