الگوی راهبردی دفاع غیرعامل اقتصادی در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترا، گروه اقتصاد پولی، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران.

2 دکترا، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، آذربایجان شرقی، ایران.

چکیده

با وقوع انقلاب اسلامی و تعارض در نوع جهان‌بینی و ایدئولوژی آن با نوع تبلیغی در غرب، اقتصاد ایران علاوه بر چالش‌ها و مخاطره‌های متعارف، در فضایی موسوم به جنگ اقتصادی قرار گرفته است. در چنین فضایی نیاز به ارائه راهبردهایی تحت عنوان دفاع غیرعامل اقتصادی متناسب با ظرفیت‌های کشور است. در این تحقیق با تأکید بر روی تحریم در حوزه جنگ اقتصادی، اقتصاد مقاومتی به‌عنوان یک سند بالادستی و چارچوب و استانداردی برای تدوین معیارهای دفاع غیرعامل اقتصادی متناسب با شرایط اقتصاد ایران در نظر گرفته شده است. پس از مصاحبه با نخبگان و صاحب‌نظران در حوزه اقتصاد مقاومتی و دفاع غیرعامل اقتصادی، مؤلفه‌ها و معیارهای الگوی دفاع غیرعامل اقتصادی در قالب جدول SWOT  و به‌صورت نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها در حوزه‌های بازدارندگی، کاهش آسیب‌پذیری و تداوم فعالیت شناسایی شده و راهبردهای متناسب معرفی شده است. درنهایت نیز با استفاده از روش ANP راهبردهای الگوی مدنظر در قالب روش SWOT-ANP رتبه‌بندی شده است.
بر اساس نتایج، تعداد 15 نقطه قوت، 26 نقطه ‌ضعف، ۹ نقطه فرصت و 10 نقطه تهدید شناسایی شده است. در بعد معیارهای اصلی، معیار ضعف با وزن 316/0 رتبه اول، معیار قوت با وزن 298/0 رتبه دوم، معیار فرصت با وزن 237/0 رتبه سوم و معیار تهدید با وزن 149/0 رتبه چهارم را دارد. همچنین در بین چهار نوع راهبرد شناسایی‌شده، راهبرد WO با وزن 4/0 رتبه اول، راهبرد WT با وزن 23/0 رتبه دوم، راهبرد SO با وزن 209/0 رتبه سوم و راهبرد ST با وزن 157/0 رتبه چهارم را دارد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Strategic Model of Economic Passive Defense in Pursuit of Resistance Economy

نویسندگان [English]

  • Davood Nasrabadi 1
  • Seyyed Mahdi Mousavian 2
1 Ph.D., Department of Monetary Economics, Faculty of Economics, Imam Sadiq University, Tehran. Iran.
2 Ph.D., in Department of Economic, Faculty of Economics & Management, University of Tabriz, East Azarbaijan. Iran.
چکیده [English]

With the occurrence of the Islamic Revolution and the existence of a conflict in the type of worldview and its ideology with the worldview and ideology propagated in the West, the Iranian economy is in a state called economic war. Then, there is a need to present strategies called economic passive defense. In this study, Emphasizing sanctions as a tool of economic warfare, resistance economics has been considered as an upstream document and standard for developing economic passive defense criteria in accordance with the conditions of Iran's economy. In this study, after interviewing elites and experts in the field of resistance economics and economic passive defense, Components and criteria of economic passive defense model identified as strengths, weaknesses, opportunities and threats in the areas of deterrence, vulnerability reduction and continuity of activities in the form of SWOT table. Finally, the ANP method is used to analyze and rank the strategies in the form of SWOT-ANP method. Accourding to the results, 15 strengths, 26 weaknesses, 9 opportunity points and 10 threat points were identified. The results showed that among the main criteria, the weakness with a weight of 0.316 is first, the strength is second (0.298), the criterion of opportunity is third (0.237) and the criterion of threat is fourth (0.149). Also among the 4 strategies identified, WO strategy with a weight of 0.4 ranked first, WT strategy ranked second (0.23), SO strategy ranked third (0.209) and ST strategy with a weight of 0.157 ranked fourth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic passive defense
  • Resistance economy
  • Strategy
  • SWOT-ANP model
احمدیار، فاطمه و باقری، مصطفی (1395). اقتصاد مقاومتی و پدافند غیرعامل، کنفرانس پدافند غیرعامل و توسعه پایدار، وزارت کشور.
اسفندیاری صفا، خسرو و دهقان، حبیب الله (1395). مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی از دیدگاه مقام معظم رهبری، فصلنامه مدیریت نظامی، 16(1)، 84-60.
امیری طهرانی زاده، سید محمدرضا (1394). مبانی سیستمی اقتصاد مقاومتی، جستارهای اقتصادی ایران، 12(23)، 51-33.
بختیاری، ایرج (1395). تاثیر مولفه های دفاع اقتصادی کشور بر دفاع همه جانبه با تاکید بر رهنمودها (راهبردها) و اسناد ابلاغی مقام معظم رهبری، فصلنامه راهبرد دفاعی، 4(54)، 124-93.
تراب زاده جهرمی، محمدصادق؛ سجادیه، سید علیرضا و سمیعی نسب، مصطفی (1392). بررسی ابعاد و مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، مطالعات انقلاب اسلامی، 10(32)، 46-31.
حسینی، سید شمس‌الدین (1392). اقتصاد ایران همراه با تحریم با تأکید بر عملکرد سال 1391، فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، ویژه‌نامه کارنامه اقتصادی دولت نهم و دهم، 1(2)، 20-5.
خاندوزی، سید احسان و حسین زاده، سید سعید (1394). راهبردهای دفاع اقتصادی از منظر قصص پیامبران الهی (بررسی موردی: قصص پیامبر اکرم (ص)، حضرت یوسف (ع) و حضرت شعیب (ع))، فصلنامه آفاق امنیت، 8(29)، 114-89.
دانش آشتیانی، محمدباقر و رستمی، علی (1395). تحلیلی بر دکترین نظامی- دفاعی مقام معظم فرماندهی کل قوا (مدظله العالی) در محیط ملی و بین المللی، فصلنامه علوم و فنون نظامی، 12(36)، 27-5.
دری نوگورانی، حسین (1379). استراتژی بازدارندگی در سیره علوی، نشریه آینه پژوهش، 11(66)، 53-38.
سلیمانی، یاسر و پیغامی، عادل (1395). مؤلفه‌های الگوی مقاوم‌سازی اقتصادی – اجتماعی جمهوری اسلامی ایران (مطالعه موردی سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری)، فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، 19(71)، 29-5.
سمیعی نسب، مصطفی (1393). دیپلماسی اقتصادی، راهبرد مقابله با تحریم‌های اقتصادی در منظومه اقتصاد مقاومتی، فصلنامه آفاق امنیت، 7(25)، 147-115.
سیفلو، سجاد (1393). مفهوم‌شناسی اقتصاد مقاومتی، فصلنامه معرفت اقتصادی، 5(2)، 173-151.
صادقی شاهدانی، مهدی و نصرآبادی، داود (1395). ثبات بانکداری اسلامی در برابر بحران مالی (مطالعه موردی: بحران مالی سال 2008)، دوفصلنامه علمی پژوشی مطالعات اقتصاد اسلامی، 9(17)، 118-85.
طغیانی، مهدی (1395). مبانی نظری دفاع اقتصادی، تهران: انتشارات نیلوفران.
غیاثوند، ابوالفضل و عبدالشاه، فاطمه (1394). شاخص‌های تاب‌آوری اقتصادی، فصلنامه روند، 22(71)، 106-79.
غیاثوند، ابوالفضل؛ صداقت پرست، الدار؛ غلامرضا، سمیرا و ثنایی اقدم، محسن (1393). درباره سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی ( مروری بر ادبیات جهانی درباره تاب اوری ملی)، دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل: 13582.
فرتوک زاده، حمیدرضا؛ دره شیری، محمدرضا و وزیری، جواد (1393). نقش صنعت دفاعی در گذار به اقتصاد مقاومتی، فصلنامه آفاق و امنیت، 7(25)، 54-39.
فردرو، محسن (1390). آشنایی با دفاع غیرعامل از دیدگاه ارزش‌های دینی و دستورالعمل تبلیغی آن، تهران: انتشارات عابد.
نوفرستی، محمد (1395). اقتصاد مقاومتی و راه‌های دستیابی به آن، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، 4(ویژه‌نامه اقتصاد مقاومتی)، 168-157.
ولیزاده، اکبر (1390). رهیافت ها و نظریه های کارایی تحریم در اقتصاد سیاسی بین المللی، فصلنامه سیاست، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 41(1)، 365-349.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلیخامنه‌ای، به آدرس: ir.
 
Drezner, D. W.(1999). The sanctions paradox: Economic statecraft and international relations (No. 65). Cambridge University Press.
Hudec, O., Reggiani, A., & Šiserová, M. (2018). Resilience capacity and vulnerability: A joint analysis with reference to Slovak urban districts. Cities73, 24-35.
Knippenberg, E., & Hoddinott, J. (2019). Shocks, social protection, and resilience: Evidence from Ethiopia. Gates Open Res3(702), 702.
Marchese, D., Reynolds, E., Bates, M. E., Morgan, H., Clark, S. S., & Linkov, I. (2018). Resilience and sustainability: Similarities and differences in environmental management applications. Science of the total environment613, 1275-1283.
McKinley, M. (2007). Economic globalisation as religious war: Tragic convergence(Vol. 58). Routledge.