آینده‌پژوهی انرژی‌های نو در جهان به منظور تحلیل و ارائه راهبردهای مناسب جهت ارتقاء امنیت انرژی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری مدیریت قراردادهای بین‌المللی نفت و گاز، دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

2 کارشناسی ارشد مهندسی سیستم‌های انرژی، دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

امروزه ارتقاء تکنولوژی انرژی­های نو، اهمیت یافتن ملاحظات زیست­محیطی، تحریک اقتصاد، ایجاد صنایع و مشاغل جدید، منجر به این مساله شده است که کشورهای صنعتی و در حال توسعه، گسترش سهم این منابع انرژی را در برنامه­های توسعه­ای خود قرار دهند. در این میان کشور ایران به عنوان دارنده بیشترین مجموع ذخایر نفت و گاز جهان، باید نسبت به تحولات حوزه انرژی و افزایش نفوذ انرژی­های نو در بازار بیش از سایر کشورها حساسیت داشته باشد؛ تا با طراحی یک برنامه جامع و اتخاذ راهبردهای مناسب، در صدد ارتقاء امنیت انرژی و متعاقبا امنیت ملی کشور برآید.
بنابراین در این پژوهش تلاش شده است تا با تکیه بر اصول علم آینده­پژوهی، استفاده از ابزار برنامه­ریزی مبتنی بر سناریو و به کار بستن روش جی­بی­اِن، به مقوله آینده انرژی­های تجدیدپذیر و نو در بازار جهانی انرژی و ارائه راهکارهای مناسب در راستای ارتقاء امنیت انرژی کشور پرداخته شود. روش جی­بی­اِن با تولید و توسعه ماتریس سناریو، از تقابل دو عدم قطعیت بسیار مهم درباره یک موضوع مشخص، چندین چارچوب باورشدنی اما چالش برانگیز برای آن موضوع بدست می‌دهد. بدین منظور سه سناریو مختلف طراحی شده­اند؛ در سناریو اول نیروهای بازار و توسعه فناوری، در سناریو دوم سیاست­های اعمال شده برای مبارزه با تغییرات اقلیمی و در سناریو سوم رقابت­ها و تنش­های ژئوپلتیک به عنوان محرک­های اصلی بازار انرژی در نظر گرفته می­شوند. در انتها نیز راهکارهای ارتقاء امنیت انرژی کشور در فضای هر یک از این سناریوها و منطبق بر سند ملی راهبردی انرژی پیشنهاد شده­اند؛ همچنین به­منظور افزایش کارآیی راهبردها، افق کوتاه­مدت و بلند­مدت برای اعمال آن­ها در نظر گرفته می­شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Futurology of renewable energy in order to analyze and propose appropriate strategies to improve energy security of Iran

نویسندگان [English]

  • mohammad shirijian 1
  • Hamidreza Seraj 2
1 PhD in International Oil and Gas Contracts Management, Faculty of Islamic Studies and Economics, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran.
2 MSc. in Energy Systems Engineering, Faculty of Industrial Engineering, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Recently the improvement of new energy technologies, the importance of environmental considerations, the stimulation of economy and creation of new industries and jobs, have led to the fact that industrialized and developing countries, increase the share of these resources in their development plans. Meanwhile, Iran, as a country with the world’s largest total oil and gas resources, should be more aware of trends in the energy sector and the penetration of renewables in the market; to promote its energy security and subsequent national security.
Therefore, this research aims to investigate the role of renewables in the global energy market and provide strategies in order to improve the energy security of Iran; relying on principles of futurology, scenario-based planning, and applying the GBN method. The GBN method provides several reasonable, but a challenging framework for a particular method by developing a scenario matrix. So, three different scenarios have been designed; in the first scenario, market forces, and technology, in the second one policies against climate change and in the third one geopolitical competitions and tensions are considered as the main drivers of the energy sector. In the end, according to the national strategic energy document, strategies to improve the energy security of Iran have been proposed in each scenario. Also in order to increase the efficiency of strategies, short-term and long-term perspectives are considered for their implementation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Energy security
  • Futurology
  • Scenario-based planning
  • Renewable energy