ارزیابی میزان اثرگذاری تحریم‌های اقتصادی بر بخش‌های اصلی اقتصادی ایران: کاربرد یک الگوی کلان‌سنجی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار، گروه مدل‌سازی و مطالعات منطقه‌ای، موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی. تهران، ایران.

چکیده

امروزه تحریم‌ها نه تنها به‌عنوان ابزار سیاست خارجی در حال گسترش هستند بلکه بر پیچیدگی و اثرات آنها نیز افزوده می‌شود که عمده تحریم‌های علیه جمهوری اسلامی ایران از توقیف دارایی‌ها و محدود کردن تجارت گرفته تا هدف قرار دادن بخش‌های کلیدی، اعمال محدودیت‌های بانکی و تحریم افراد و کسب و کارهای مهم و با نفوذ را شامل می‌شود که کاربرد غیر قابل پیش‌بینی، تفسیر نامشخص و ماهیت در حال تکامل آنها فضایی از عدم قطعیت را ایجاد خواهد کرد و بر پیچیدگی اثرات تحریم‌ها می‌افزاید. تحریم‌های اقتصادی بخش‌های زیادی از اقتصاد را در برمی‌گیرد که میزان اثرات آن به چگونگی اعمال تحریم‌ها وابسته‌است. کانال‌های اثرگذاری تحریم‌های اقتصادی از محل‌هایی خواهد بود که اقتصاد کشور در ارتباط با اقتصاد بین‌الملل است. تحریم‌کنندگان اقتصادی در گام نخست مهم‌ترین جریانات حیاتی در بدنه اقتصادی کشور را شناسایی نموده و مشکلاتی را ایجاد می‌کنند تا کشور مجبور به پذیرش درخواست‌های آنان گردد. در این مقاله اثرات تحریم‌های اقتصادی علیه ایران با استفاده از الگوی کلان‌سنجی و ارائه شاخص تحریم در 15 رابطه اقتصاد کلان با استفاده از آمار و اطلاعات (4)1401-(1)1381 و برآوردگر 2SLS برآورد شده‌است.
نتایج نشان‌می‌دهد تحریم‌های اقتصادی در اکثر (تمام) بخش‌ها و فعالیت‌های اقتصاد ایران مؤثر است ولی میزان تأثیر آن بستگی به ارتباط بخش مورد نظر با سایر کشورها دارد. کشش سرمایه‌گذاری و مصرف بخش خصوصی نسبت به تحریم‌های اقتصادی به‌ترتیب 89/30- و 69/18- درصد است. کشش درآمدهای نفتی نسبت به تحریم‌های اقتصادی 72/30- درصد است. کشش عرضه صادرات کالاهای صنعتی و عرضه صادرات کالاهای واسطه‌ای نسبت به تحریم‌های اقتصادی به‌ترتیب 59/21- و 82/11- درصد است. کشش قدرت رقابت‌پذیری کالاهای صنعتی، تقاضای پول و سطح قیمت‌های داخلی نسبت به تحریم‌های اقتصادی به‌ترتیب 81/24- ، 59/13- و 73/20 درصد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluating the Impact of Economic Sanctions on the main Economic Sectors of Iran through the Application of a Macro-Econometric Model

نویسنده [English]

  • Mansour Asgari
Associate Professor, Department of Modeling and regional studies group, Institute For Trade Studies and Research, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In the current climate, the imposition of sanctions as a tool for foreign policy is not only increasing in terms of frequency of incidence, but also in terms of scope, complexity and effects. The unpredictability regarding the application of sanctions, uncertainty around interpretation and the evolving nature of sanctions imposed on Iran, have created an atmosphere of uncertainty for businesses, and thus, compounded the complexity of the effects of sanctions. Economic sanctions imposed on Iran have covered various aspects of its economy and, the extent of their effects depends on how these sanctions are applied. The most effective economic sanctions are those that target channels of interaction with the international economy. The bodies responsible for the imposition of economic sanctions first identify the most vital arteries in the economic body of a country, and then, target those areas so as to that compel the targeted country to accept their requests. In this article, the effects of economic sanctions against Iran have been estimated using the macro-econometric model via providing the sanctions index in 15 macroeconomic relationships using statistics of 2002(2)-2023(1) and the 2SLS estimator. The results show that economic sanctions have had a negative effect on almost all sectors, however, the extent of the impact experienced strongly depends on the extent of the relationship of the sector in question with other countries. The findings show that: the elasticity of private sector investment and consumption compared with economic sanctions is -89.30 and -18.69 percent, respectively; The elasticity of oil revenues compared with economic sanctions is -30.72%; The elasticity of industrial goods export supply and intermediate goods export supply relative to economic sanctions is -59.21 and -11.82 percent, respectively; The elasticity of competitiveness of industrial goods, demand for money and the level of domestic prices compared with economic sanctions are -81.24, -13.59 and 20.73%, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic Sanctions
  • Impact Evaluation
  • Macro-econometric Model
  • Iran's Economy

مراجع

اسماعیل‌پور، ئاسو؛ شاهمرادی، نه‌سرین؛ کریمی‌تکانلو، زهرا و نجفی، علی. (1401). اثرات تحریم‌های تجاری بر اقتصاد ایران با رویکرد تعادل عمومی، سیاست‌ها و تحقیقات اقتصادی، (1)4، 71-106.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، آمار‌های سری زمانی، قابل دسترسی در: https://www.cbi.ir/
عسگری، منصور؛ حسن، ولی‌بیگی؛ طیبه، رهنمون‌پیروج؛ سعیده، هوشمندگهر و وجدانی، هدیه. (1399) طراحی الگوی کلان‌سنجی بخش‌های صنعت، معدن و تجارت ایرانف تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.  
علامتی، صمد و یوسفی، کوثر. (1402). اندازه‌گیری انحراف تولید با تاکید بر تحریم‌های بین‌المللی: ‌شواهدی از کارگاه‌های صنعتی ایران. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، 31(106)، 247-286.
گرشاسبی، علیرضا و یوسفی‌دیندارلو، مجتبی (1395). بررسی اثرات تحریم بین المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 7(25)، 129-182.
لاریجانی، سعید؛ مطلبی‌کربکندی، محمدعلی؛ بحرینی، رضا. (1400). بررسی اثر تحریم ها بر محیط کسب و کار جمهوری اسلامی ایران و ارائه راهکارهای کاهش تاثیر آن، فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار، 6(21)، 37-60.
وصفی‌اسفستانی، شهرام؛ ابوالحسنی‌هستیانی، اصغر و امینی‌میلانی، مینو (1402). بررسی اثرات تحریم‌های مالی بر ترکیب نهاده‌های تولیدی در ایران: رویکرد تعادل عمومی قابل محاسبه. فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، 10(3)، 35-66. 
 
Afesorgbor, S. K., & Mahadevan, R. (2016). The impact of economic sanctions on income inequality of target states. World Development, 83, 1-11.
Aksenov, G., Li, R., Abbas, Q., Fambo, H., Popkov, S., Ponkratov, V., ... & Vasiljeva, M. (2023). Development of trade and financial-economical relationships between China and Russia: a study based on the trade gravity model. Sustainability, 15(7), 6099.
Baldwin, D. A. (1985). Economic Statecraft، Princeton، Princeton University Press. PP189.
Blanchard, J. M. F., & Ripsman, N. M. (2001). Rethinking sensitivity interdependence: Assessing the trade, financial, and monetary links between states. International Interactions, 27(2), 95-128.
Bodkin, R. G., Klein, L. R., & Marwah, K. (1991). A history of macroeconometric model-building. Books.
Lacy, D., & Niou, E. M. (2004). A theory of economic sanctions and issue linkage: The roles of preferences, information, and threats. The journal of politics, 66(1), 25-42.
Dizaji, S. F., & Van Bergeijk, P. A. (2013). Potential early phase success and ultimate failure of economic sanctions: A VAR approach with an application to Iran. Journal of Peace Research, 50(6), 721-736.
Galtung, J. (1967). On the effects of international economic sanctions, with examples from the case of Rhodesia. World politics, 19(3), 378-416.
Gurvich, E., & Prilepskiy, I. (2015). The impact of financial sanctions on the Russian economy. Russian journal of economics, 1(4), 359-385.
Hufbauer, G. C., Schott, J. J., & Elliott, K. A. (1990). Economic sanctions reconsidered: History and current policy (Vol. 1). Peterson Institute.
Hufbauer, G. C., Schott, J. J., & Elliott, K. A. (1990). Economic sanctions reconsidered: History and current policy (Vol. 1). Peterson Institute.
Hutbauer.G.C.; schott. J. & Elliott, K. (2001). Economics sanctions Reconsidered. 3rd ed, Rirised, Washington, Institute for International Economics.
Johansen, S. (1988). Statistical analysis of cointegration vectors. Journal of economic dynamics and control, 12(2-3), 231-254.
Kaempfer, W. H., & Lowenberg, A. D. (1988). The theory of international economic sanctions: A public choice approach. The American Economic Review, 78(4), 786-793.
Klein, L. R., & Goldberger, A. S. (1955). An econometric model of the United States, 1929-1952. (No Title).
Klein, L.; Welfe, A. & Wladystaw, W. (1999). Principles of Macroeoconometric Modeling. Advanced Textbooks in Economics. Amsterdam: North-Holland.
Lucas Jr, R. E. (1976, January). Econometric policy evaluation: A critique. In Carnegie-Rochester conference series on public policy (Vol. 1, pp. 19-46). North-Holland.
Martin, L.L. (1992). Coercive Cooperation: Explaining Multilateral Economic Sanctions. Princeton: Princeton University Press.
Morgan, T. C. (1990). Issue linkages in international crisis bargaining. American Journal of Political Science, 311-333.
Nakhli, S. R., Rafat, M., Bakhshi Dastjerdi, R., & Rafei, M. (2021). How do the financial and oil sanctions affect the Iran's economy: a DSGE framework. Journal of Economic Studies, 48(4), 761-785.
Nakhli, S. R., Rafat, M., Bakhshi Dastjerdi, R., & Rafei, M. (2020). A DSGE analysis of the effects of economic sanctions: Evidence from the central bank of Iran. Iranian Journal of Economic Studies, 9(1), 35-70.
Silveira, A. M. (1974). The money supply: the evidence from the Brazilian economy. Credit and Capital Markets–Kredit und Kapital, (3), 364-378.
Sims, C. A. (1980). Macroeconomics and reality. Econometrica: journal of the Econometric Society, 1-48.
Tinbergen, J. (1951). Business cycles in the United Kingdom, 1870-1914.
Torbat, A. E. (2005). Impacts of the US trade and financial sanctions on Iran. World Economy, 28(3), 407-434.
فصلنامه اقتصاد دفاع و توسعه پایدار
دوره 9، شماره 32
شهریور 1403
صفحه 29-65

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار